Media

Lum , o Zhej, kam thënë, në ato brigje, në ato maja,
te bukur fushë ke zenë, që sa u çudit dynjaja!...

Kur në endërr më kujtohe, më vjen të flas, o Zhej,
në këtë mërzi të largët, i mjeri ku të të gjej !...

Ti je Zheji plot me lule, zogj e dritë ,
Ti je Zheji ku jetojnë perënditë…
Zheji

Organ periodik kulturor- historik. Botohet nën Kujdesin e Lidhjes së Krijuesve "Pegasi", Albania, Gjirokastër, muaji tetor 2007, numri 1 (001)
Dita e 8 tetorit 2007, ditë e hënë, do të mbahet mend në historinë e Zhejit si dita e daljes së gazetës së parë në historinë e tij shekullore.
Editorial
"Jemi nga Zheji"

Dr. Mitro Vllahu, Kryeredaktor i gazetës
dhe Anëtar i kryesisë së Shoqatës Çajupi, Dega Gjirokastër

Të parët tanë u përpoqën për vendlindjen dhe luftuan me përkushtim për progresin e saj. Shumë evenimente të rendësishme u shënuan në historinë e fshatit Zhej të Zagorisë, Gjirokastër, të cilat janë të fiksuara, jo vetëm në historinë e krahinës, të rrethit, por edhe në rang kombëtar. Zheji është një emër i dëgjuar dhe krenimi për të është në çdo shpirt dhe zemër, jo vetëm të zhejotëve, por edhe të gjithë zagoritëve. Zhejotët nga vetë natyra janë njerëz të zgjuar, me temperament aktiv, të lidhur ngushtësisht njëri me tjetrin; njerëz që e thonë të vërtetën në sy, që dinë të përcjellin bukur traditën dhe zakonin, që thurin vargje të brishta, të zjarrta dhe ia marrin këngës, duke futur në të ngjyrimin zhejot, të muhabetit në trapeza dhe te zotët në "kultivimin" e traditës, procesit social, të produktit shoqëror dhe prodhues. Qëllimi ynë, në këtë rast, është që këtij komuniteti të zjarrtë t'i shpalosim zërin e tij, t'i dëgjohet ky zë i mençur dhe inteligjent. Sot zhejotet janë të shpërndarë anë e mbanë Shqipërisë, por shpërndarja demografia e tyre është dhe në vende të ndryshme të Botës si në: Greqi, Itali, SHBA, Kanada e tjerë, duke u futur me prestigj në këto komunitete. A nuk duhet që këta zhejotë, të cilët banojnë në një shtrirje të madhe gjeografike, sot të jenë të bashkuar, të informohen ç'ndodh në vendin e mëmës dhe në vendet e tjera, ku ka grupime të rëndësishme të komunitetit zhejot? Natyrisht që po. Ata kërkojnë të dinë për gjasitë, mbresat dhe rritjet, për përvijimet artistike, për librat e shkruar nga zhejotet me talent dhe me emër që nga Tito Toska Vangjel Garo (Prifti) (Tito Toska) “krijues” të dramaturgjisë bashkë me Çajupin e madh, Gjergj Zhejin e deri te Anastas Bita, Eftimi Mila, Jani Ballo, Jorgo Dhespa e tjerë, për përkthyesit e tij me famë si Petro Zheji dhe për artistë të mëdhenj të artit të fjalës dhe të interpretimit si: Vera Zheji, Artur Zheji, Klement Konomi, për mjeshtra të interpretimit të këngës si: Sotir Menkshi e Margarita Kllapi (Peri), për "Misionarët e mëdhenj të dijes" me ne krye xhaxhi Bitën, Sfan Bitën, apo për mjeshtra të arkitektures si Arben Meksi, lauruar në këtë fushë edhe në atë të karrikaturës, për artistë në fushën e koreografisë si Liljana Çarka, apo për mjeshtrat e bletës si Kolo Ballo e Lenajt e tjerë, apo edhe për kuadro ushtarakë potentë si Spiro Zhej, Filip Meksi, Llukan Garo e tjerë. Krahas rrjetit të madh të informimit, që sot është prezent dhe mjaft i sofistikuar, le te jetë dhe mjeti informatik, gazeta me emrin e fshatit, e cila do të hapë hapësirë për të komunikuar me njëri - tjetrin, për të lënë kujtesën njerëzore të shkruar me shkronja kapitale, produkt i këtij fshati. Kjo është një nismë e mirë, pasi do të na bashkoi më ngushtë, do të dimë të kujtojmë, të respektojmë dhe të festojmë së bashku; të qajmë hallet e përbashkëta, të dimë të kujdesemi për pronën tonë, të kujdesemi për zhvillimin infrastrukturor të fshatit dhe lidhjen e tij brenda përbrenda Zagorisë si dhe me Gjirokastrën nga Çajupi. Ne duhet të ngremë së toku zërin tonë për shfrytëzimin turistik të begatisë Çajup, e lënë deri tani në harresë në planet e zhvillimit. Le t'i rikonstrukturojm objektet kulturore ish vatrën e kulturës të lënë në rrënojë", e cila të na shërbejë si ambient festimi dhe për ndodhi të tjera; të riparojmë ambientet e ish shkollës 8 vjeçare, të ruajmë një nga bibliotekat më të pasura, ndoshta edhe të rrethit të Gjirokastrës, të rregullojmë rrugët dhe krojet e fshatit me te ardhurat, që ka fshati si dhe investimet e njerëzve tanë të fushës së biznesit si edhe kontributin vetiak, sipas mundësive të secilit, që kur është fjala për fshatin bëjnë çudira. Le të kujdesemi për gjithçka, që kemi pronë deri te vreshtat, pjergullat dhe të ripërtëritim traditën e pemëve frutore. Familjet, që ndodhen në fshat le ta ndiejnë veten më mirë me praninë tonë sezonale, me interesimin tonë të gjithanshëm dhe produktet e tyre bujqësore e blegtorale le të jenë të pranishme në tregun e qytetit, sidomos të Gjirokastrës. Inisiativat konkrete të ndërmarra për rikonstruktim të shtëpive, që ka shumë vjet që ka filluar në Zhej, e të prirë nga Jorgo Q. Mekshi, Stefan Konomi, Thoma Ballo e të tjerë, të impulsohet dhe të gjithë të kenë "dhomën" e tyre të pushimit sezonal. Kështu do t'i japim më frymëmarrje fshatit tonë dhe "nuk do të na djegë malli“, pasi do të jemi gjithmonë më të pranishëm tek ai. Këshilli botues i gazetës “ZHEJI“ ju bën thirrje: "Bashkohuni në këto nisma të mëdha për Zhejin tonë të dashur! Mundësitë ekzistojnë. Le të bashkojmë energjitë tona".
Me daljen e numrit të parë të gazetës sonë fillon një epokë e re e lidhësisë dhe të shërbesës ndaj vendlindjes. Ne me këtë rast përgëzojmë edhe daljet e gazetave të tjera pëeriodike të fhstravetë Zagories: Intelekt 2001... Hoshteva, Lliari, Sheperi, Nivani, Doshnica, të cilat kanë dhënë një kontribut të madh për shpalosjen e vlerave dhe inteligjencës zagorite gjatë gjithë kohëve.
Me këtë rast dua të përgëzoj Shoqatën Çajupi, Dega Gjirokastër, e cila, në bashkëpunim me lidhjen e Krijuesve “PEGASI“ Albania ka zhvilluar një veprimtari konkrete mediatike me vlerë në veprimtarinë e saj, duke e ngritur në shkallën më të lartë, jashtë fjalëve boshe e punës rutinë. Është evidente këtu të përmenden puna pasionante e shkrimtarit dhe poetit Kristaq F. Shabani, Ing. Jorgo Ndreu, Ing. Filip Konomi, pedagoges Eli Vito, Stomatologut Kristo Semi, Harrillo Koxhjonit, Josif Lekgjikut, Inxhinierit të luleve Kleanth Mandi, poetit Niko Dede, kameramanit Ylli Çapi, por dhe mjaft veprimtarëvetë shquar të degës si Qirjako Zogo, Qirjako Andoni, Fori Bici, Filip Mino, Petro Dilo, Akile Llaka e shumë e shumë të tjerëve, njerëz energjikë, që kujdesen për komunitetin zagorit.

EFTIMI MILA

ZAGORIES SIME


Zagorie , emër i shtrenjtë në kujtime ,
Emrin tënd e mban të shkruar zemra ime.
Tek ty kemi të firmosur vegjëlinë,
Ti na rrite edukove, nënë e mirë .
Midis luleve të Çajupit na dhe shtanë ,
Na dhe dritë e na dhe shkolla më çdo anë.
Dhe e plakur po marr penën e po shkruaj,
Fshatin tim s’e harroj kurrë, thellë e ruaj,
Është Zheji midis kopshteve me lule,
Është ai që na ka rritur me pekule …
Ishin nënat që punonin ditë e natë,
Herë pa bukë e herë pa gjumë – gojë mjaltë.
Baballarë e xhaxhallarë të mërguar
As me penë e as me zemër s’të harruan.
Ty o Zhej , o fshati im s’të harroj kurrë,
Pa të kujtuar asnjëherë s’fjeta gjumë.
Ti je Zheji plot me lule, zogj e dritë,
Ti je Zheji ku jetojnë perënditë!
Po fëmijët po të lënë e po mërgojnë,
Shërbëtor e të sfilitur larg punojnë.
S’i mban dot se je braktisur, shkatërruar,
E për ty askujt në mendje s’i ka shkuar.
Edhe pleqtë, që ti mban, i ke pranë,
S’shkojnë dot në Gjirokastër, fuqi s’kanë.
Për një kokërr aspirinë e qese kripë,
Shkojnë hipur në gomarë në atë grykë.
Edhe zogjtë që këndonin në pranverë
Këngë e tyre më s’dëgjohet, më s’ka vlerë .
Se fëmijët më nuk lozin në livadhe,
Sepse jeta më nuk ndihet në ugare . . .
Po pranvera do të vijë përsëri
Dhe fëmijët do të kthehen në shtëpi.

Më 15 gusht 2007 të gjithë zhejotët, me rastin e festës së Shën Marisë u mblodhën dhe festuan, u takuan dhe u çmallën njëri me tjetrin si dhe diskutuan për “PROGRAMIN E MADH TE ZHVILLIMIT TE ZHEJIT” në të ardhmen.

Urim
Redaksia e gazetës ZHEJI i uron suksese në detyrë Kryetarit të Këshillit të fshatit Zhej , të rizgjedhur z. Anastas Çarka, apo siç shprehen të gjithë zhejotët‚ drejtor Caces, i cili gjatë gjithë jetës i është përkushtuar fshatit dhe sidomos ka dhënë një kontribut të padiskutueshëm në lëmin arsimor, duke u reshtuar përkrah xhaxhi Bitës, Stefan Bitës, Thoma Sulit, Llazo Menkshit e tjerë.


Jorgo Dhespa

***
S'e shuaj dot
mallin,
Vitet ikin,
Ne,
zogj me plagë...

KU JAM UNË TANI

Mërzia, brenga më pushton,
Shpeshherë, s'di me mua ç'po ndodh...
Me dorën e djathtë
fshij ballin,
mërzibrengën largoj...
Tek unë kurrë s'do gjeni qetësi,
jam gur i fortë, jam gur i zi!
Ne s'e njihni fortësinë e tij,
Kthehuni atje,
Ku jam unë tani!



Zheji
nga Doktor i Shkencave Historike Apostol Pango

Fshat i pozicionuar në lindje të Malit të Bucelthit, me lartësinë 700 m. Shtrihet rrëzë Belenatit dhe rrethohet me kodra të ulëta. Lidhet me Çajupin me dy rrugë këmbësore, njëra kalon në Buzën e Rripës (ndërmjet Strakavecit dhe Bucelthit) dhe tjetra në anën JL të këtij të fundit. Sipas të dhënave është vendbanim i lashtë. Kjo vërtetohet katërcipërisht se në Belenat dhe Vërri të Zhejit janë gjetur varre dhe qeramika të periudhës antike. Zheji fillimisht ka qenë i pozicionuar rreth 2 km në VL të tij. Përmendet në shek. XI një manastir i madh dhe në regjistrimet e osmanëve në shek. XV- XVI. Sipas këtyre burimeve më 1431 kishte 34 familje dhe më 1583 - 45 familje. Ndërsa më 1852, sipas historianit grek P. Arvantinoi, ka patur 80 shtëpi dhe më 1898 – 800 banorë. Më 1887 çeli shkollën në gjuhën greke, e cila frekuentohej edhe nga nxënësit e ardhur nga Lliari. Më 1898 shkolla kishte 50 nxënës dhe për mbajtjen e saj mblidheshin nga fshatrat 500 grosh në vit. Duhet evidentuar se nga guri i Zhejit, i gdhendur me mjeshtëri janë përgatitur qoshet e shtëpisë madhështore të Vangjel Zhapës në Labovën e Zhapës.
Përpjekjet e patriotëve të Zhejit për mësimin e gjuhës shqipe u shtuan në dekadën e dytë të shek.XX. Më 1910 emigrantët Jano Marka e Spiro Vllahu sollën abetare dhe libra në gjuhën amtare. Shkolla shqipe u hap në vitin 1917 me dy mësues, njëri italian, që jepte gjuhën italiane. Më 1913 ka pasur 612 banorë dhe më 1927 – 529 banorë. Gjatë viteve 1920 -1924 janë zhvilluar veprimtari përparimtare, atdhetare, kryesisht nga zhejotë që ishin në emigracion.
Morën pjesë në luftën e Vlorës: Foto Menkshi, Gaçe Qendro, Miltjadh Garo, Perikli Çarka e Petro Garo, ndërsa Revolucioni i Qershorit u përkrah dhe u ndihmua nga Sotir Gjergo. Zheji ka pasur 12 kisha dhe feston çdo vit Shëne Premten. Në fshatin Zhej ka shërbyer si prift Aleks Koto Shabani nga Lliari, i cili kishte mbaruar studimet në Stamboll. deri në vitin 1949. Në muajt gusht - tetor 1918 vdiqën nga gripi 91 vetë. Gjatë 3 dekadave të shek. të kaluar ka pasur 3 dyqane, 2 mullinj bloje dhe 7 zanatxhinj. Prezenca e tyre i ka dhënë këtij fshati zhvillim industrial. Në këtë periudhë mjaft zhejotë emigruan dhe rreth 40 familje nuk u kthyen. Ata u inkuadruan në vende ku shkuan në shoqëri atdhetare, të organizuar nga emigrantët shqiptarë. Ndërsa në Zhej u krijua shoqëria Përparimi (1922) dhe “Ylli teatral”. Populli i Zhejit ka marrë pjesë gjallësisht në Luftën ANAÇL. Një veprimtari tepër aktive luftarake me skuadra të armatosura për mbrojtjen e pasurive fshatare, formimi i njësitit guerril të armatosur, organizata e gruas, e cila mundësoi ndihmesën e kualifikuar për veshje të partizanëve dhe transportimin me kafshë të materialeve në: Pogon, Libohovë, Bregdet, Kurvelesh. Edhe njësiti i armatosur i Zhejit në vitin 1943 mori pjesë në veprime luftarake në: Mezhgoran, Përmet, Libohovë, Gjirokastër dhe Kuqar (27. 06. 1943). Në 1944 në fshatin Zhej u bë mbledhja e Intelektualëve. Zheji u dëmtua shumë nga kjo luftë. Gjatë dy operacioneve armike u dogjën 65 shtëpi e 18 kasolle, u grabitën 63 qe, 12 kafshë pune, 200 krerë bagëti të imta dhe u shkatërruan 43 koshere bletësh. U internuan në Itali Kiço Kllapi (1939) dhe në Gjermani Gaçe e Sokrat Qendro, ndërsa u burgosën nga italianët: Thoma Çarka, Pirro Bita e Vasil Shaka. Morën pjesë në këtë luftë 18 vetë, nga të cilët ra dëshmor Spiro Zogo.
Pas çlirimit u ngrit ambulanca e parë (1946) me Vito Gjonin e Pirro Kllapin; u çel shkolla 7 vjeçare (1947), u vendos qendra e lokalitetit për fshatrat: Zhej, Lliar, Doshnicë, Hoshtevë, Vithuq; u krijua kooperativa bujqësore (19.08.1956) me kryetar Spiro P. Çarka dhe më 1958 u kolektivizua gjithë fshati. U bë telefonizimi (1967), elektrifikimi (22.09.1969) dhe më pas, në tetor të atij viti, u përurua kompleksi: ambulancë e konsultore, shtëpi lindjeje, çerdhe kopsht fëmijësh, banja e lavanteri, hotel, mencë e furrë buke. Ka pasur një grup folklorik, i cili është dalluar në festivalet folklorike e kombëtare. Zheji, në fillim të viteve 1945, kishte rreth 100 shtëpi me 500 banorë, në pas u larguan 150 vetë, mjaft prej tyre me familje. Sot ka 22 shtëpi me 59 banorë. Drejtimi kryesor i ekonomisë janë drithrat e bukës, pemtaria, vreshtaria, blegtoria e sidomos bagëtia e imët. Familjet më të vjetra janë: Sevajt, Dukajt e Shehitajt, ndërsa më të mëdhatë dhe më të përmendurat janë: Çarkajt, Qendrajt, Menkshajt, Garulajt, Bitajt, Garajt, Kllapajt, Sulajt, Qorrajt, Stefajt.
Në lëvizjen kulturoro - artistike e letrare janë dalluar sidomos familja e Spiro Zhejit si: Petro e Gjergj, Vera dhe Artur Zheji, të cilët kanë dhënë një kontribut të madhe edhe në shkallë vendi si dhe në shkëmbimin universal të vlerave. Gjithashtu duhet të përmendet kontributi që jep në evidentimin e vlerave të Zhejit poeti Anastas Bita, i cili ka botuar librin e tij poetik të titulluar “ Më kërkoni atje ku nuk jam”. Kohët e fundit duke u nisur nga nostalgjia kanë filluar të “mbijnë” libra të rinj kryesisht të folkloristikës popullore, pra të bazuar në tabanin popullor si: Jorgo Dhespa me veprën “Kthehem atje ku u nisa” dhe Jani Ballo me librin “Po nis bletën”, të cilët i këndojnë edhe bukurive të Zhejit dhe gjithë Zagorisë.

Fushës së Çajupit
nga Andon Konomi
. . . Fushë e bukur anë e mbanë, me ujë erëza të mira,
Shëne Prëmten edhe Bratnë, vetëm duket hapësira!
Buzë e Rripës dhe Teqeja, o moj ti, e zeza Hanko,
ku kullosin kopeja,…
Ujë i ftohtë në Janko, se ç’më pihet vetëm njëherë,
i shkreti po është i ftohtë,do të rri të marr një erë...
Kur kujtoj, më venë lot, të shtrihem nën hije,
dhe të flë nja dy- tre orë, atij vendi me shije,
të dëgjoj zile e këmborë, të ngrihem e të ha bukë,
nën hije të murrizit,djath të leshtë në kripë,
sikur jam afër Parisit!
Të dalë poshtë nga Rrëza, në atë të bukur tokë,
të dëgjoj zogj e thëllëza dhe t’ia marr këngës tok.
Si erret ashtu pasdreke, zjarr më ndezin ca çobanë,
njerëzit vinë vergje – vergje me uri bukën e hanë!
Ngrihem në mëngjes pa gdhirë ha, pi, ç’të më dojë goja
dhe rri në atë ftohtësirë, majë bregut tek: O. . . o -ja
Lum , o Zhej, kam thënë, në ato brigje, në ato maja,
të bukur fushë ke zënë, që sa u çudit dynjaja!...
Shkëmbi, Qafa dhe Bucelthi, me Çajupin kur takojnë,
atje ujku, atje derri, atje sorkadhet vallëzojnë!
Moll’e Gjondreut, Zaskaj, Shëndëlliu në Bregn’ e Bolit,
më vjen mall për atë maj’, si Pashai karshi Gjolit !
Grop’ e Milaj me Defile, Mavriqeti me Shën Mëri,
që mban erë trëndafile, Ar’ e Xhekës me Gjonzi,
vapë e keqe kur shtrëngonte, që në Gjonç e në Shën Mëri,
cinxuri që cinxëronte, thoshte për nja dy a tri.
Kur në ëndër më kujtohe, më vjen të flas, o Zhej,
në këtë mërzi të largët, i mjeri ku të të gjej !...

Gole Zogua në Gjirokastër, të çudit me aftësitë e tij të mbajtjes përmendësh të vjershave të thurura dikur nga të parët, për këngët po të vjetra, midis të tjerave ai thur dhe vargje vetë për fshatin që është i malluar. Vjershën e mësipërtme ai e solli të gjallë, ashtu siç ëshët shkruar për fshatin e tij Zhejin.

Nëse kërkoni të rifitoni energji inteligjence, urdhëroni në Zhej... Këtu do të ndiheni mirë dhe kur të vini, do ta kuptoni se sa i saktë jam...
Profeti

Ëngjëjt që kanë “lindur ” Bibliotekat

Zheji

Nga Kristaq F. Shabani
Zheji ka qenë dhe është një fshat gjithmonë i bukur, ku në të gjarpërojnë rrugë e kalldrëme. Shtëpi të rrethuara me mure mbrojtës dhe me porta të zbukuruara, ku kolori i ngjyrave është i tejëmbël. Vetë ky mjedis i bukur në të gjitha kohërat ka lindur krijesa të bukura dhe që kanë bërë epokë. Duhet ta shikosh nga një pikë e lartë Zhejin që të futesh në labirintin e tij, por përsëri me shumë vështirësi. G e tij e dikurshme ka humbur gjatë rrugës kohore dhe është zëvëndësuar me një “J” të bukur, melodioze. Zheji ka qenë një nga qendrat ku lindën elementë të zhvillimit shoqëror kapitalist në krahinë. Pjesë e këtij zhvillimi tërësor social e ideor shpirtëror janë të mëdhenjtë e Zhejit. Madhështia e këtij komponenti njerëzor shprehet qartazi tek disa njerëz, që duam sot t’i veçojmë në një analizë të vogël. Studiuesit janë befasuar nga dy zhejotët e mëdhenj: Vangjel Garo dhe Petro Garo, të cilët në fillim të këtij shekulli (shek. XX), që po i rrëzohet fleta e fundit, botuan në Turqi përmbledhjen në shqip Këtu -Atje. Dihet se ky është një kontribut i të zgjuarve, i cili i përket vitit 1924. Të dhënat botuese të nxjerra nga arkivi tregojnë se të dy botuesit kanë bërë një punë të madhe. Vetë “zhanret”, që përmblidhen në këtë Biblioteke Popullore” Nr. 1 si: vjersha, rrefenja popullore, tregime letrare, anekdota për zbavitje, si dhe epigrame konkurruese e tregojnë më së miri këtë. Autorët i kanë vënë vetes një qëllim të madh, të cilin e parashtrojnë në parathënien e kësaj “Biblioteke”: -Gjithë bota sot në të shumtën e shkojnë me lëçitje. Seicili po të mos lëçitë dy gazeta në ditë dhe dy të përkohëshme në javë ësht’ e pamundur të mbetej i qetë, dhe kjo është një shënjë përparimi dhe zhvillimi. Qëllimi ynë është që këtë libër ta botojmë në volume të veçanta që të bëhet një bibliotekë popullore mbaruar e nevojëshme për vatrën e çdo shqiptari, se brënda në këtë, aty do të gjejë: rrëfenja të zgjedhura të marra prej shkrimtarëve të çquar të ktij shekulli, anekdota të ndryshme, vjersha, konkurse etj… Ndonëse në ky volum i parë do të gjënden përkthime të huaja, po rezervohemi se nga librat e tjera përpiqemi të përmbajmë më tepër tregime dhe idile nga ajo rrojtje fshatarake e Shqipërise dhe këtë do ta bëjmë me ndihmën e shkrimtarëve bukur të gjuhës sonë, duke shpresuar se do të kemi të plotë ndihmën e tyre morale.
Kjo ndërmarrje e Vangjel dhe Petro Garos, në këto përmasa dhe në këtë forcë erudicioni, duhet të merret shembull. Ideja për një bibliotekë popullore me larmitet flet dhe për qëllime të larta në mbrojtje dhe përhapje të gjuhës kombëtare.
2. Kush ishte Vangjel Garua(Prifti)? Në bisedat e ndryshme, kur flitet për veprimtari letrare, për veprimtari skenike, për organizim lojërash sportive Vangjel Garua është Flamurtari. Shkrimtari Vangjel Garua i pagëzuar me një pseudonim “Tito Toska”, është autori i tri veprave: Tre Yjet e Shqipërisë, I burgosuri dhe Kurbeti. Të bije në sy fakti që shpreh dhe patriotizmin e tij të flaktë për trajtesën që ju bën frashërllinjve të mëdhenj: Abdyl, Naim dhe Sami, apo trajtesës së temave të mëdha të kurbetit – plagë, që e ka vuajtur mbi shpinën e tij dhe të veprës tjetër që rrok temë e me subjekt nga burgu, duke nxjerrë protagonist kryesor Mihal Gramenon.
Edhe kur je në kurbet, je i prangosur, edhe kur përpiqesh të ndryshosh kursin e mjerimit… a nuk është një burg i vërtetë të punosh në diskriminim me vlera të ulëta shpërblimi dhe përdorimi? Veprat e Garos përmbajnë “tharmin” e jetës së tij, protestën dhe vuajtjet. Vitet njëzet të këtij shekulli e gjejnë në Argjentinë si emigrant ekonomik; merr pjesë në lëvizjet punëtore fuqishëm. Për inteligjencën dhe aktivitetin e tij bie në sy të autoriteteve qeveritare. Nga presionet e ushtruara ndaj tij, detyrohet të mërgojë në Kolumbi. Por s’rreshti të marrë pjesë në organizatat e punëtorëve dhe në këtë vend. Dhe këtë radhë njeriu me pikpamje demokratike ra në burg. Ndihmohet nga organzata punëtore me ushqime e të holla. Si i huaj lirohet nga burgu në vitin 1927 dhe përsëri në mënyrë ilegale u stacionua në Argjentinë. Filloi lidhësitë me zagoritët dhe me picariotë, që ishin punësuar dhe jetonin në Argjentinë. Në Zhej u kthye në vitin 1932. Filloi përkushtimin e tij në drejtim të zhvillimit dhe të civilizimit të mendimit në Zhej dhe ne krahinë. U martua dhe nga kjo martesë pati një vajzë. Burri energjik, i dituri Vangjel, u lidh për të kurorëzuar idetë e tij me një gjeneratë të rinjsh, ku me ta organizoi Shoqërinë Shyta, e cila në planifikim kishte ndriçim në kulturë, arsim e në fusha të tjera. Me inisiativën e tij u vu në skenë Shërbëtori i dy zotërinjve, të cilën e realizoi me grupin teatral të ngritur, por ndaj pjesës u ushtrua çensurë për të mos e dhënë në fshatrat e tjera te Zagories. Shtetarët dyshuan se mos bëhej propagandë ndaj Mbretit, pasi e njihnin mirë kush ishte Vangjel Garua! Por shpjegimi i subjektit nga ana e tij bëri që “pjesa“ të shpëtonte nga çensura dhe të fillonin shfaqjet.
Me tre libra të botuara, të cilat janë dhe në fondet e Bibliotekës sonë Kombëtare, me organizime të tilla progresive për kohën, veprimtari arti, skenike dhe zhvillim kampionati të lojërave sportive, Vangjel Garo, ka shkruar emrin e tij të artë në Altarin e Zhvillimit dhe të Përparimit të Kombit, duke mbetur një vigan i mendimit progresiv…

***
Ecim mbi tokën e Zhejit dhe meditojmë: Zheji ecën bashkë me të mëdhenjtë dhe të mëdhenjtë ecin me Zhejin… Duket sikur toka e këtij fshati, shtëpitë e gjithëçka njerëzore thotë: “Krahas punëve, ejani ndonjëherë të çmallemi, o djem të zgjuar dhe vajza sorkadhe!”.

Nga potencialet turistike të Zagorisë

FUSHA OSE PLLAJA E ÇAJUPIT

Fusha karstike e Çajupit, ose pllaja e Çajupit, shtrihet rreth 1200 m mbi nivelin e detit. Ajo pozicionohet midis majës së Çajupit, maleve të Topovës, kullotave të Karagjozatëve, maleve të Labovës dhe malit të Bucelthit. Maja e Çajupit është një majë në malin e Lunxhërisë me lartësi 1536 m, i përbërë nga shkëmbinj gëlqerorë, me dukuri e tipizime të shumta karstike.
“Porta” hyrëse nga Zagoria për në fushën e Çajupit është gryka e Shënepremtes, e cila krijon lidhësi me Hijen e Mallkuar, një vend i ndritur historikisht, ku Kapllan Pasha me dy sejmenë të tij, gjetën vdekjen nga tehu i shpatës së kapedanit zagorit Kiço Vlashi nga Hoshteva, i motivuar figuracionalisht nga populli i Zagorisë “Dreri i maleve”. Arsyeja e dhënies së këtij motivimi lidhet me faktin kokëfortë historik, pasi në sheshin e Çajupit në këtë teatër të veprimit luftarak Kapedani trim Kiço Vlashi me çetën e tij asgjësoi një hordhi të tërë turke, e cila humbi në këtë akt luftues dhe drejtimin e saj, pasi komandanti i saj, Shapllo Beun, mbeti i vrarë.
Formëzimi i Fusha e Çajupit është pak a shumë i rrumbullakët. Si rrjedhojë e rrethimit me maja malesh krijohet mundësia e prezencës së ujërave dhe burime të shumta, katër burime, të cilët kanë një ujë tërësisht të kristalizuar dhe emërtohen: burimi i Papalepurit, uji i ftohtë dhe shumë i lehtë; burimi “Janko”, “Ojen” dhe mbreti i burimeve Brati, i cili dallohet për ujin e tij shumë të ftohtë, por edhe me vlera të mëdha kurative të provuara për kurim sëmundjesh të ndryshme dhe kryesisht për kurimin e sëmundjeve nga tuberkulozi. Kjo aftësi “burimore” është tipizuar edhe në folkloristikën e zonës, e cila është me emër jo vetëm në rreth, por edhe në vend e më gjerë. Ja si shprehen cilësitë ujore të këtyre burimeve: “Brati me ujë të ftohtë, ç kur e pi të rrjedhin lot, ç “Gropë e lotëve” rrëzë malit, ç“Papalepuri”, ujë zallit .“Jankua” me “Buzën e Rripës”, çSa lezet që janë sipër çedhe “Ojen” kur shikon,çnë anë të rrugës buron.
Pozicionimi i tillë, prezenca e ujërave, klima e shëndetshme me një ajër të pastër, lulet shumëngjyrëshe, bimët medicinale, prezenca e bimës aromëkëndshme të çajit, pazazhet natyrale të magjishme e bëjnë këtë pllajë një qendër të rëndësishme klimaterike, të pashfrytëzuar deri tani. Kjo “magji” ka një sipërfaqe rreth 200 ha. Fusha e Çajupit është futur shpesh në lakmitë e të pasurve, të cilët kërkonin ta bënin pronë të tyre. Në fund të shekullit të XIX u shpenzuan mijëra napolona flori për të shpëtuar këtë pasuri kaq të vyer nga lakmia e Sabri bej Gjirokastrës, i cili pretendonte se ishte e tij. Vlen të përmendet mbështetja ligjore që pronarët e ligjshëm, banorët e fshatrave Lliar, Zhej gjetën tek Ilia Harito, një personalitet në fushën e jurisprudencës, i cili, veç ndihmës që ju dha atyre, duke ua siguruar pronësinë mbi Çajupin edhe me vendim gjyqi, u dallua edhe si një atdhetar me veprime të shquara në shërbim të çështjes sonë kombëtare. Barin e fushës së Çajupit e korrnin dhe e korrin me kosë. Është fakt historik dhe i provuar që në kohën e Ali Pashë Tepelenës nga bari i Çajupit furnizohej edhe kavaleria e tij në Tepelenë me një sasi të konsiderueshme. Tashmë fusha e Çajupit ka kaluar në pronësi të pronarëve të saj të ligjshëm. Shembuj të shfrytëzimit turistik të kësaj fushe, të këtij mjedisi mund të përmendim edhe përçapjet, kur në Çajup pat qenë ndërtuar edhe një hotel dhe një bar - kafe. Banorët e fshatrave Zhej e Lliar si dhe mjaft zagoritë të tjerë e disa gjirokastritë e kalonin pothuaj gjithë verën duke jetuar në Çajup, për klimën dhe ujërat e tij të mrekullueshëm. Karakollet rrugore, të ndërtuar në shtigje dhe qafa malore, përveç vjeljes së taksës së kalimit nga tregëtarët dhe kalimtarët me karvanë të ndryshëm, kishin për detyrë edhe mbrojtjen e tyre nga grabitësit e ndryshëm. Ruhet edhe sot një karrakoll i tillë rrugor, ndërtuar në fund të shekullit të xVIII nga Ali Pashë Tepelena. Ky është karakolli në Qafën e Çajupit, gjatë rrugës Gjirokastër – Erind – Çajup – Zagorie – Përmet, i cili nga zagoritët njihet me emrin “Taborri i Çajupit”. Është një ndërtim i ulët cilindrik me kupolë sferike. Përbëhet nga mure të trashë, pa asnjë dritare. Ka vetëm një derë, që mbrohet nga dy fërngji të pjerrëta në të dy anët e saj.
Emri i Çajupit është shumë i njohur. E ka përdorur si pseudonim poeti i shquar i Rilindjes sonë Kombëtare, Andon Zako Çajupi. Këtë emër e mbajnë gjithashtu dhe shumë institucione arsimore, kulturore e shoqërore. Me emrin “Çajupi” është pagëzuar dhe Shoqata atdhetare, arsimore e kulturore, e themeluar më 19 maj 1995. Shoqata “Çajupi” ka dhe organin e vet periodik, gazetën “Zagoria”, e cila botohet në Tiranë, një herë në muaj. Në krijimtarinë folklorike të Zagorisë, kjo luginë ka hyrë si: O Çajup, o vend i bukur, çO baçe e luleve !

Disa të dhëna për Dërmazin e Çajupin
Pak histori si vende banimi
Dërmazi
Dërmazi shtrihet në mes të fshatrave Lliar dhe Topovë. Është vend i përthyer me kodra e përrenj, me pyje ku dominon: lisi, shkoza, dëllinja e tjerë. Dërmazi ka qenë një nga vendet e banuara në Zagorie, qysh nga fillimi i mijëvjeçarit të dytë të erës sonë, ashtu si dhe Çajupi. Banorët e Dermazit merreshin më shumë me blegtori dhe më pak me bujqësi, për arsye se kishte fare pak tokë. Enët dhe orenditë shtëpiake i punonin vetë prej druri dhe i gdhendnin me merak e mjeshtëri. Enët e zjarrit i merrnin në Erind, ku kishte poçare, duke i blerë ose me këmbim me prodhimet e tyre blegtorale e bujqësore. Sipas të dhënave gojore vërtetohet se në Dërmaz bëhej çdo vit një panair, ku vinin tregëtarë dhe nga trevat e largëta si: Mallakastra, Tepelena e tjerë. Dermazi, si zonë malore përshihej nga dimra të fortë e të zgjatur, gjë që vështirësonte jetesën. Kështu fshatarët e Dermazit u detyruan të shpërngulen në drejtim të Jugut, ku gjetën një vend të përshtatshëm, përtej kufijve të sotëm shtetëror me Greqinë dhe atje themeluan fshatin e tyre të ri, me pak ndryshim nga emri i parë Dermaz. Sot ky fshat quhet Dhermadhez, sepse në greqisht, për arsye fonetike, nuk shqiptohet Dermaz.
Në Dermaz dhe rreth tij ka pasur shumë kisha e faltore si Shëndellia, Shën Mëria, Shën Mitri e tjerë dhe që gërmadhat e tyre gjenden edhe sot, duke ruajtur emërtimet e tyre. Aty ka qenë një kishë me emrin Shën Mëri e “Murtajës” dhe kjo quhej e tillë se ka një arsye. Njerëzit e asaj kohe nuk i njihnin epidemitë në mënyrë shkencore. Ata kujtonin se u vinin nga Perënditë, prandaj për të zbutur sëmundjet ndërtuan kishën me këtë emër, ku bënin, natyrisht, dhe kurbane duke ia dedikuar Zotit, që t’i ruante nga e keqja. Rreth këtyre faltoreve mblidheshin dhe kremtonin shenjtët e ndryshëm.

Çajupi
Ka qenë i banuar qysh nga fillimi i mijëvjeçarit të dytë. Madje, mendohet se banorët në këtë fshat kanë qenë nga Dermazi. Banonte më pak popullsi se ajo e Dermazit se edhe vendi ku ishin vendosur, ishte i kufizuar. Banorët e Çajupit merreshin me blegtori e bujqësi. Këtu mbillej elb, thekër, thjerëza, qiqëra, qep, patate e tjerë. Lidhjet me Valarenë i mbanin të mira, madje, bëheshin edhe shkëmbime tregëtare. Dimrat e egër bënë, që një pjesë të vendosen në Erind dhe një pjesë në rrëzë të Malit të Zhejit, ku ngrihen vendbanimet e tyre dhe kultet fetare si: Shën Todhri, Shëne Diela, aty ku varrezat vërtetojnë vendbanimet e tyre. Veshmbathja sigurohej nga blegtoria. Përdorej shumë leshi i dhenëve dhe lëkurët e gjedhëve për opinga. Mendohet se banorët e Çajupit janë vendosur në Zhejin e sotëm nga vitet 1500. Fiset kryesore këtu njihen: Garajt, Sevajt, Dadajt. Pati më vonë të ardhur nga Kurveleshi për t’i shpëtuar presionit turk, të cilët nuk donin të ktheheshin në fenë myslimane dhe u “ngulën” në këto troje si fiset: Qenaj, Cakaj e tjerë.
Çajupi kurdoherë ka qenë pronë e Zhejit dhe e Lliarit, për të cilin më vonë janë bërë shumë pazare, për ta marrë bejlerët, por ky është një problem i mëvonshëm.
Marrë nga libri i autorit “ Intelekt 2001...” 2, shkrimi i shkruar nga Jorgo Garo.


Strakaveci (Shkëmbi i Zhejit)
Shtrihet në lartësi 1958 m ndërmjet Qafës së Çajupit në J dhe Malit të Golikut në VP. Është formuar nga gëlqerorë të paleogjenit dhe më pak nga ata të kretakut. Relievi është tepër shkëmbor dhe me pjerrësi të madhe, sidomos ana L që merr pamjen e humnerave. Ai dallohet për përhapjen e gjerë të formave karstike dhe lidhet ngushtë me ngritjen e fuqishme neotektonike me amplitudë të madhe si dhe me thyrje e shkëputje të shumta. Asimetria është e theksuar dhe mjaft e ndërlikuar nga ana tektonike. Aty janë kafshë të rralla si sorkadhja e sidomos dhija e egër dhe me pakicë në Bredhin e Zhejit, rriqerbulli. Në rrëzë të tij është ndërtuar kisha e Shën Ilisë.

Bredhishtja e Zhejit
Shtrihet në lartësinë 500 - 1900 m mbi nivelin e detit. Sipërfaqja është rreth 1500 ha dhe shtrihet përballë fushës së Çajupit. Kati drunor i pyllit përfaqësohet nga formacione të bredhit të Maqedonisë, nënpylli përfaqësohet nga shkoza, dëllinja, mëlleza. Grumbullimi kryesor ka moshë rreth mesatare, rreth 110 vjeçare, lartësi mesatare të drurëve 14 m dhe diametër mesatar 30 cm.
Bredhishtja e Zhejit është relativisht e ruajtur mirë dhe përfaqëson pjesë të rëndësishme të biodiversitetit të Shqipërisë jugore. Në habitatet floristike rezulton se mund të takohen lloje bimore e shtazore të veçanta dhe unikale, si dhe lloje endemike si Forsythia europaea, Festucopsis serpentini. Nga studimet floristike rezulton se rriten rreth 15 taksone bimore të rralla dhe të kërcënuara. Toka është e murrme pyjore dhe gjendet mbi formacionet flishore dhe gëlqerore. Është kategoria e tretë e IUCN- Monument natyre, zonë e menaxhuar kryesisht për ruajtjen të karakeristikave të veçanta natyrore.

Pylli i Dërmazit
Shtrihet ndërmjet përroit të Selës në V, rrjedhjes së poshtme të lumit të Zagorisë në L dhe Dërmazit e Shën Mitrave në J dhe JP. Ka gjatësi afër 3 km dhe gjerësi 2,5 km. Përshkohet nga tre përrenj të vegjël e të thatë (i Picurit, Qytezës dhe Kospinecit). Është pyll i dëndur, i mbuluar me drurë të ndryshëm, si: shkurre, shkoza, frashër, cermedel, lis e tj., të cilat janë me vlerë për bagëtitë e imta.

Konstatime, mendime dhe ardhmëri

#.Është bërë një punë e mirë për të lidhur Zhejin me Zagorinë, një rrugë e brendshme (infrastrukturore e brendshme) , por që lot rol edhe në lëvizjet e lidhjet me Gjirokastrën. Një nga parësitë e mëdha, që duhet të kihet parasysh në të ardhmen është që rruga e Çajupit për në Gjirokastër duhet të shikohet me parësi. Kjo rrugë është e programuar në programin e Komunës për këtë katërvjeçar. Kjo do të sjellë efektin pozitiv që, mjetet disponuese dhe çdo mjet tjetër të shkojë shumë shpejt në Zhej. Me gjithatë rruga ka nevojë për kanalizime, zhavorrime, me qëllim që të mos pësojë grryerje nga shirat.
# Duhet të merren masa që ish Vatra e Kulturës së Fshatit Zhej, e cila ka qenë një vatër model të riparohet, pasi asaj i kanë mbetur veçse muret.
#. Shkolla 9 vjeçare është një pasuri e madhe e Zhejit, në të cilën kanë filluar jetën aktive shumë nxënës, të cilët mandej, duke vijuar shkollat e tjera të larta të vendit, kanë arritur të shquhen në të gjitha fushat. Kjo godinë e madhe , për të cilën është harxhuar djersa dhe puna edhe e vetë banorëve të fshatit, duhet të bëhen përpjekje të mëdha për mirëmbajtjen e riparimin e saj. Për këtë kërkohen fonde, të cilat duhet të gjenden.

@. Në Zhej ka qenë një bibliotekë shumë e pasur, fondi i të cilës ekziston dhe është i ruajtur, por ajo duhet të mirëmbahet e mirëadministruar, pasi është një pasuri shumë e madhe.
Sot zhejotët duhet të angazhohen dhe të kontribuojnë për fshatin e tyre, për ta mbajtur ekzistuesin, por edhe për të avancuar më tej.
#. Duhet theksuar se në Zhej po rikonstrukturohen shtëpitë, po ndërtohen të reja (këto me pakicë), por jeta, sidomos në vjeshtë, është e pranishme dhe prezenca e zhejotëve është e madhe. Peshën më të madhe e mbajnë ata që banojnë atje. Duhet luftohet që t’i kthehet bukuria këtij fshati, i cili ka qenë një nga fshatrat më me zë të Zagories.

Një konstatim që duhet të tregohemi të vemendshëm

Një skicim -ide
nga Qirjako Menkshi, zëvendkryeredaktor i gazetës « Zheji »

Dihet që është bërë një përpjekje e madhe për historikun e fshatit tonë Zhej, fshat ky, që ka një bollëk të madh veprimtarish, ngjarjesh, pra një histori tejet të pasur. Ekziston pra ky historik, por ai është e nevojshme të botohet, duke e përpunuar dhe e pajisur me të dhëna të reja, plotësi dhe ngjarje të hulumtuara tashmë. Ekziston një numër shumë i mash specialistësh të kësaj fushe, të cilët kanë shumë përvojë dhe që janë edhe krenaria inteligjente e fshatit, të cilët mund të japin dhe japin një ndihmesë shumë të madhe në këtë drejtim. Çdo zagorit e ka të nevojshëm që të ketë në dorë historikun e këtij fshati me emër të madh në Zagorie. Ky botim serioz do të shtojë fondin e madh të përpjekjes për kujtesën historike dhe do të shërbejë për një njohje të mëtejshme të fshatit dhe të pasurive reale të trevës, që shpesh herë minimizohen me dashje. Ky historik duhet të ketë edhe aspektin e vet tërheqës të një guide turistike për të tërhequr në « Perla » turistët e huaj dhe të vendit, për të pushuar apo për t’u relaksuar me vendet magjike malore, të cilat sjellin epërsi fizike e bukuri fizike. Duhet me çdo kusht të fillohet nga puna dhe të caktohen njerëzit që mund të japin në këtë drejtim. Kjo do të jetë një vepër, që do t’u shërbejë brezave. Edhe në Zagori ka eksperienca të tilla të mira që studiuesit e shumtë po punojnë dhe kanë dhënë vepra të tilla. Duke realizuar botimin e gazetës sonë, të paktën katër herë në vit, ne do të kemi mundësi që të « vjelim » materiale, të aktivizojmë njerëz të pasionuar dhe të plotësojmë me gjëra të reja historikun tonë ekzistues. Pra baza e studimit ekziston, t’i përvishemi punës që të realizojmë atë që parashtrojmë. Çdo zhejot, duke ndihmuar në dhënien e pemës gjeanologjike si dhe veçorive tipike, dalluese të familjes dhe fisit të tij, do të japi kontribut në arritjen me sukses të këtij procesi që ne po e fillojmë. Ne me punën tonë pasionante do të tërheqin të gjithë studiuesit dhe njerëzit e mençur për të realizuar këtë ide të madhe.

Fillon viti i ri shkollor në shkollën e Zhejit
Ka filluar viti i ri shkollor edhe në Shkollën 9 vjeçare të Zhejit, por shkolla sivjet ka vetëm 4 nxënës. Nxënësja më e re e kësaj shkolle, që filloi vitin e parë është Athina Roland Çarka, e cila çdo ditë shkon në shkollë nga Lliari, ku banon familja Çarka. Një pasion i madh i saj, një përkushtim në rrugën e sapofilluar të dijes. Athinaja të befason me inteligjencën e saj. Flet me një arsyetim të madhi që secili do ta kishte zili. E urojmë për fillimin eshkollës dhe ajo na thotë : « Lodhem pak , - por unë jam mësuar me këtë klimë të Zagories dhe do t’ia dal mbanë. Ëndrra ime është të bëhem mësuese… » . Testet e para me mësuesit pasionant Agim Çarka, i ka kaluar me sukses. Mësuesi i vetëm i shkollës, Agimi, është shumë i përkushtuar dhe shquhet për predispozitën e tij, për ecurinë e nxënësve. Midis të tjerash ai na thotë: « Unë jam i angazhuar totalisht në të gjitha drejtimet që të bëj një punë të dendur mësimore për të arritur pikësynimet e vitit të ri, që sapo ka hapur siparin »
Në ceremoninë e hapjes së këtij sezoni morën pjesë, përveç prindërve të nxënësve që vijojnë mësimet në këtë shkollë edhe Kryetari i Këshillit të fshatit Zhej , ish Drejtori i kësaj shkolle z. Anastas Çarka, por edhe mësuesit pensionistë Jorgo Q. Menkshi e Marko Stefo si dhe ish mësuesi Foto Menkshi, ekonomisti në pension Thoma Ballo, ushtaraku në rezervë Kiço Llaka, duke i dhënë një ngrohtësi dhe frymëmarrje fillimit të vitit të ri shkollor. Sipas traditës në orën e parë të mësimit bashkë me nxënësit u ulën në bangat e klasës edhe të pranishmit në ceremoninë e çeljes. Nxënësit i përshëndeti me një fjalë të shkurtër z. Anastas Çarka.
Urime mësuesit dhe nxënësve të kësaj shkolle !
Melpomeni Shaka

Krenari e trashëgimisë

1.Është diçka sinjifikative të lartësosh të lartësuarit në fushën e arkitekturës. Pas të madhit Koço V. Miho, Zagoria ka dhe arkitektë të tjerë të spikatur, por një nga më të mëdhenjtë e saj në ditët tona është dhe Arben Qiro Menkshi. Arbeni ka mbaruar Universitetin e Tiranës (dega Arkitekturë) para rreth tre dekadave dhe vijon të punojë si arkitekt në qytetin e Vlorës. Është ideator dhe autor i shumë veprave ndërtuese, por më të spikaturat janë: stacioni i trenit i Vlorës, nga më modernët për kohën, që u konstrukturua prej tij dhe pallati 10 katësh në qendër të qytetit.
Me ndryshimin e sistemit Arkitekt Arbeni kaloi në profesion të lirë dhe ngrë studion e tij moderne private në lagjen “Ujët e Ftohtë”. Kjo ishte një sprovë e bukur, ku i talentuari Arben Menkshi filloi të derdhë intuitën e tij, finesën arkitekturore në projektimin e një sërë veprash të rëndësishme, të dukshme, funksionale, një krijimtari mjaft e pasur dhe domethënëse: Ndërtesa fine me fasada madhështore, me stil të moderuar, të ndërtesave deri në 12 katëshe, projektim të fshatrave turistike e vilave në bregdetin jonian dhe në qytetin e Vlorës. Arbeni në projektet e tij të realizuara ka bërë një kombinacion të dukshëm e plot ngjyrim të ndërtesave të reja me ato ekzistuese të harmonizuara bindshëm dhe funksionalisht me natyrën vlonjate. Një nga veprat e tij që bie në sy është hoteli “Bolonja”. Projektet e tij kanë aftësinë absorbuese për klientelën dhe janë shumë shpërthyese që sjellin emocion dhe dëshirë frekuentimi.
2. Kjo është njëra anë e talentit të tij, por shfaqje të një potence të madhe ka edhe në artin e karrikaturës, ku ai ka arritur një sërë rezultatesh dimensionale, duke kapërcyer kufijtë e vendit.
Një fillesë e bukur: botime në revistën humoristike “Hosteni” dhe në shtypin qendror. Duke treguar talent edhe në këtë fushë Arbeni ka hapur shumë ekspozita dhe ka marrë pjesë në konkurse botërore të organizuara në Kanada,Turqi, Itali, Greqi, Bullgari e gjetkë. Në konkurrimin në Belgjikë u fut në dhjetshen më të mirë… Kryesorja është se ai është mjaft origjinal dhe karrikaturat e tij shquhen për finesën, aftësinë filozofike në kompozim si dhe substratin elartë karrikaturist.
3. Por Arben Meksi është edhe një tejdashurues i vendlindjes. Ja si është shprehur ai në një kontaktim me poetin zagorit, Anastas Bita, ku tregohet diapazoni mendor, parashikimi, çiltërsia dhe respekti:
“Sa herë kam vajtur në Zhej e Doshnicë mbaj mend, se kur jam larguar, kam ndjerë një keqardhje të madhe. Për më shumë për Lliarin. Çdo mëngjes dilja në verandën e shtëpisë së Hilajve e rrija bashkë me baba Mitron. Bisedonim për gjithçka. Ishte burrë fisnik e i ditur. Mua më donte dhe më respektonte, por gruan time Kozetën, e donte me gjithë shpirt si bijën e tij, Frosinën. Degët e mollëve të vareshin si shall i blertë mbi supe, ndërsa kënga e bilbilit pikonte verë mbi kusinë e qumështit plot shkumë të bardhë, që mbushte Llikua në vathë. Kur vajta për herë të parë, mendova të bëja një album me karrikatura, por do ti, o Cacë, që s’kapa dot asnjë temë. Ato vende, dhe ajo bujari janë vetëm për poezi. Nuk ka dalë kot fjala që zagoritët deri në moshën 18 vjeç janë të gjithë poetë.
“Ke ndonjë mendim për ato fshatra,” - e pyes.
“Do t’ua them edhe pse s’dihet koha e realizimit. Një projekt dua të realizoj. Thellë në veten time grumbulloj forma kollonadash e fasadash objektesh. Edhe në qytetet moderne, ku kam vajtur, kur shoh një objekt modern e përfytyroj të ngritur më ndonjë pllajë të Çajupit, apo në atë kodrën e bukur si gjoks gruaje që është afër burimit të Jankos. Kam vite që s’kam bërë pushime, por në rastin më të parë dëshiroj të vete të pushoj në atë shtëpinë e gjyshit tim Gaçe në mëhallën e Priftajve. Të dëgjoj me fantazinë time zilet e cjepëve të tij, që dikur gjëmonin pyjeve të shkëmbit. Im atë Qirua, midis shumë porosive, na ka lënë edhe këtë: “Vendlindjen e të parëve duajeni, se ajo gjithmonë kërkon trashëgimtarë.”
Dhe trashëgimtarë të tillë janë krenari….
Marrë nga libri ”Perla, profil i biskuar (Zagoria)” i autorit Kristaq F. Shabani.

Pasaporta poetik e autorit Anastas Bita

Dy fjalë rreth vëllimit “Mos më kërko atje ku s’jam”(fragment)
nga Albert Abazi, poet Vlorë
Librin e vlerësoj për mesazhet humane që jep, për ironinë shakatare të gjallë, përdorur me mjeshtëri prej autorit. Gjatë leximit më pëlqen se kjo letërsi artistike nuk shfaqet dhe nuk është vetëm thjesht një pasqyrim i drejtpërdrejt i jetës. Ajo është krijim estetik, sepse na krijon një realitet të ri estetik, vlera të reja estetike, të cilat sigurisht nuk mund t’i shpëtojnë ndikimit të aktualitetit, të bashkëkohësisë.
Ky vëllim është i tëri një metaforë, brenda të cilit pulson shpirti i shqetësuar i poetit në një kohë të trazuar. E në këtë kohë poeti nuk nxiton, por me pjekuri, me mall e brengë, me gaz dhe me duf hedh në vargje përjetësimet e tij të vrullshme dhe pasionante me nerv e ngjyra poetike…
Ai e do shumë Zhejin, saqë e quan faltore, është bir i traditës e zakoneve të tij. Ai është poet i miqve e mik i rakisë. Ai u thotë njerëzve: “Tungjatjeta! Por jo rrallë ndihet keq:
“Po psherëtij, erdhi kohë e keqe, ankthin, bluajmë me kafshatë. Kujt t’i japësh përshëndetje? Kujt t’i flasësh buzëgaz?”
Autori është poet i ndjenjës së hollë, i sinqertë në të shkruar. Të ngelet në mend vjersha për Sarën, Fjonën dhe Erën, për mjaltin e mjaltit, mbeskëzat e tij.
Kënga e saponisur për nënë Poliksenin ka dalë vetë nga zemra dhe merr vlera të larta përgjithësuese. “Emërmadhja ra në gjumë, lodhur shumë… a ikur shpejt… nënëz-o, ujëvarë malli, përcillet dashuria për nënën si stafetë brezave. Libri ka disa lirika të freskëta, por unë dua të theksoj dhe vetëm dy fjalë për poezinë “Ti dhe motra ime”, ku jepet një nga plagët më të dhimbshme dhe më të ulta të kohës që jetojmë: prostitucioni në kontrast të fortë me ndershmërinë që ekziston të femrës shqiptare. “Llërën e bukur të vajzës sonë shqiptare, vetëm dëllënja ia prek, kur gërxhit i shkon pranë”, thotë autori dhe nënteksti është i qartë: Kohërat venë e vinë, por nderi është floriri, është drita e syrit, është gjëja më e shtrenjtë, është vetë jeta dhe vazhdimësia e racës. I mbushur me dufe, me ndjenja të fuqishme, por i papushtuar nga pasionet, me një logjikë të ftohtë, ai shprehet më në fund për bjondinën prostitutë: “Unë s’kam arsye të kem dhimbje, kur prodhon kombi skarcitet…”
Duke i uruar poetit penë të florinjtë, po i them që edhe në botimet pasuese t’i shpërndajë metaforat siç shpërndahet sheqeri dhe arrat në bakllava, që s’hidhen vetëm në një thelë të saj, pasi atëherë do të na velnin…


Figurë qendrore e Radiofonisë
Emri i Vera Zhejit është emri që njihet në gjithë Shqipërinë, por nuk ka asnjë dyshim se valët e Radio Tiranës dëgjohen edhe në kontinent! Familja Zheji ka përfaqësues të lartë: Gjergjin, Petron, Arturin dhe spikeren e talentuar Vera. Një verë e vërtetë në foni!
Mikrofoni: Partneri më i rëndësishëm i jetës së saj .
Dëgjuesi: Vlerësuesi i saj. Konsiderata zyrtare: Zero! Sadisfaksioni më i madh i saj: Komunikimi me popullin!
Respekti më i madh: Për atë që e dëgjon! Dashuria më e madhe: Vajza e vetme Lea... Spikerja më e preferuar e saj sot: Mirela Milori... Pëlqesa më e madhe e saj: Fëmijët... Përrallat e “gjyshe Verës” .
Cila gjuhë i ka pëlqyer: Italishtja të cilën e zotëron.
E filloi profesionin e spikeres së Radio Tiranës qysh në moshën e pubertitetit. Zëri i saj melodioz, tejet i qartë, “pushtues” dhe magnetizues. Në ato fillime të para radiofonike, ku radioja lozte rolin epror, spikerja Vera Zheji ishte “pjesëtare” e çdo familje shqiptare. Po kurrë radiua nuk e humbet rolin , edhe kur Televizioni fillon “konkurrencën”. . .
E kemi parë Verën edhe duke interpretuar në skenë dhe jemi befasuar. Ka një kombinacion të fuqishëm midis Verës si stinë dhe Verës sonë si emër. Është tepër e njohur Vera Zheji edhe si pedagoge me nivel.
Në vitin 1991 erdhën në Shqipëri ca miqtë e mi, të cilët midis pyetjeve kurioze, që më bënë më pyetën edhe për spikeren e talentuar Vera Zhejin. Unë, me sa dija, iu përgjigja pyetjes së tyre.
Naseri, kështu quhej miku im i ri, që banonte në Zvicër, më tha shkurtimisht: “Nga Andon Zako Çajupi dhe spikerja Vera Zheji kam mësuar e njohur Zagorinë. Vera nuk është vetëm juaja, por ajo është jona, e kosovës dhe e gjithë kombit...”.
Gjuha e folur me theks të përkryer në shqip ka sjellë që zagoritët të jenë të preferuarit e FONISË :
Amalia Dhamo (Çala) - spikere e televizionit shtetëror, redaktore dhe gazetare; Roland Roshi - spiker në RTSH ; Golemi - spiker për disa vjet në Radio Tirana.Një kuartet i madh.
“Koha mban mend”, thotë një poet .
Marrë nga libri “Perla, profil i biskuar” “ZAGORIA”

Shkrimtarë, poetë, studiues, shkencëtarë, piktorë zhejotë të kontributit
Fond i madh kulturoro – shkencor (Katalog botimesh)

Petro Garo “Këtu- këtje”, “Byreku i krushkës”me bashkautor
Vangjel Garo “Të burgosurit”, dramë, “Kurbeti” si dhe me bashkautor “Këtu – këtje ”, “Byreku i krushkës”
Miço Garuli libri “Arti i kuzhinës“
Artur Zheji, shkrimtar, gazetar, studiues “Rajmonda”, “Qerosi”, “Mbreti i gënjeshtrave” (përkthyer në italisht), ”Fluturimi i thyer”, “Ishulli i shtegtarëve të huaj”, drama.
Prof. Dr në letërsi Gjergj Zheji “Muret e Krujës”, ”Rusha”, “Kullat”, romane
“A. Z. Çajupi, jeta dhe vepra”, katër libra për fëmijë; autor i 15 teksteve mësimore universitare si “Folklori shqiptar”, “Maja e çelur”, “Antologji e komentuar e letërsisë shqipe” (me bashkautor), “Bazat e vargëzimeve shqiptare”, “Vëzhgimet metrike”, “Antologji e letërsisë shqipe” (me bashkautor) si dhe 8 përkthime: “Republika e Platonit”, “Për Gynt” e Ibsenit, “Fabulat e Krilovit” (me bashkautor).
Petro Zheji, përkthyes e studiues (Themelues i filozofisë esencialiste)
“Don Kishoti i Mançës” i Servantesit, “Ringjallja” e Leon Tolstoit, “Këmbanat e Bazelit” e Aragonit, novelat e Maksim Gorkit, rreth 15 përkthime. Në fushën e linguistikës: “Shqipja dhe Sanskrishtja”
Vera Zheji, mjeshtre e fjalës artistike dhe aktore
Role në dramat: “Fytyra e dytë”, “Hijet e natës”, “Familja e peshkatarit”, “Morali i zonjës Dulska”, “Shi në plazh” e tjerë.
Anastas Bita “Mos më kërko atje ku s’jam”, “Mustafa Matohiti” poemë
Eftimi Mila (Garo) “Më prano kështu si jam Zagoria ime”. “Pranë jush dhe midis jush”, “Dhe yjet rrinë e vështrojnë” (me bashkëautor)
Kiço Kapetani“Kriza valutore e Kapitalizmit“, KNERI (Komiteti Ndërkombëtar i Ekonomise Reciproke“
Jorgo Dhespa “Kthehem atje ku u nisa”, vëllim poetik.
Ksenofon Bita “Integralet”
Jani Ballo “Po ecën bleta”
Koço Mino dhe Melpomeni Shaka kanë botuar herë pas herë krijime të tyre në organe të shtypit periodik e sidomos në gazetën ”Zagoria”
Shënim: Në këtë renditje nuk është marrë parasysh rendi alfabetik.
Nga fondi historik
Shoqatat e krijuara
Shoqata “Arbëria”, e krijuar në Argjentinë me nismën e Vasil Kapedanit (Zhej). Fillimisht u vu në krye të saj. Kishte për qëllim përhapjen e diturisë dhe mësimin e gjuhës amtare. U riorganizua në vitin 1910 dhe mori emrin “Shoqëria e Lidhjes Shqiptare” me qendër Buenos Aires. Kryetar u zgjodh Vangjel Bita (Garo), këshillonjës Lipe Stefani (Lliar) e Mitro Sotiri (Zhej) dhe arkëtar Spiro Kaçi (Malëshovë).
Shoqëria “Përparimi” Shoqëri kulturore - arsimore e krijuar në Zhej në muajin tetor 1922 si bijë e shoqërisë zhejote të Stambollit. Në programin e saj kishte si qëllim emancipimin e femrës.
“Shoqëria “Ylli teatral” SHYTA”. Në vitin 1934 në Zhej organizohet një grup i gjerë teatral inkuadruar në shoqërinë “Shyta”, domethënë “Shoqëri ylli teatrale arsimore”. Në të merrnin pjesë: Vangjel Garo, Rako V. Bita, Sotir Bita, Lefter Stefani, Koço Çarka, Stefan Bita, Llazar Mekshi, Peço Çarka, Aleks Çarka, Thoma Dado, Thoma Suli, Spiro P. Çarka, Kiço Lena, Vasi Koçi, Kristostom Nika, Jorgo Garo, Piro Bita, Spiro Th. Çarka e tjerë. Ky është grupi i parë teatral zagorit që jep shfaqje nëpër fshatrat e krahinës.

Interpretët e këngës zagorite

Është më se i nevojshëm evidentimi i interpretëve të këngës së bukur, që i dha tonin dhe që për këtë është shkruar posaçërisht e zbërthyer në sensin shkencor. Interpretët, dashamirësit, adhuruesit zënë vendin e tyre në podiumet e nderit e bashkë me ta “bardët” popullorë, të cilët përgatitën kujdeshëm me shpirtin e pasur tekste folklorike, që janë pritur dhe lauruar në konkurrim e folklorike.
Interpretë (marrës, kthyes, hedhës, iso) të fshatit Zhej:
K. Lena, S. Menkshi, K. Mino, F. Stefo, S. Lena, L. Qorri, S. Çarka, L. Llaka, M. Shaka, F. Mino, Dh. Bita, motrat Kllapi, M. Qorri, E. Qorri, D. Çarka, Z. Menkshi, V. Çarka, K. Toslluku, V. Londi, K. Qendro, F. Menkshi, E. Menkshi, Q. Zogo, M. Peçi, V. Sotiri, A. Kllapi, M. Kllapi, A. Kapetani, D. Ballo, A. Çarka. Th. Suli, Petrit Peçi.
Rapsodë të shquar:
Vasillo Kllapi, Xheke Kllapi

Ne në stinë e vjeshtës zhejote dhe një copëz e Zhejit në Kavallë
nga Kiço Llaka

Na mbushen me oksigjen bronket, kur vimë në Zhej. Këtu çmallemi me të afërmit dhe gjithë bashkëfshatarët, që banojnë dhe punojnë këtu. Sidomos vjeshta na mbledh. Këtë vit koincidoi që në këtë kohë kishte shumë zhejotë, të cilët po kalojnë një fragment të bukur të jetës së tyre në vendlindje. Thoma Ballua është i përvitshëm me gjithë shoqen e tij dhe njeri i humorit dhe i këngës, por dhe i dollibashit të bukur, që të kujton etë personifikon zhejotin gjithqytetërues. Ai s’mund të ndahet tashmë nga shtëpia e tij e rikonstrukturuar. Po kështu Jorgo Q. Menkshi bashkë mebashkëshorten, Vitorinë, po i gëzohet shtëpisë së re të rindërtuar me gusto. Ai tashmë e ndjen plotësisht veten zhejot, paçka se një pjesë të jetës së tij e kalon në shtëpinë e tij në Vlorë. Këtu ne u kënaqëm. Bisedat dhe takimet tona me Vasil Menkshin, Garito Shakën, Marko Stefën, Fone Menkshin e Fone Qendron, Anastas Çarkën, Anastas Qorrin, Thoma Qendron, elektriçistin që mban nën kujdes dritën elektrike, që çuditërisht ishte e pranishme 21orë pa ndërprerje… Pasi të largohemi nga Zheji, ne do të shkojmë në Sarandë dhe më vonë në “Zhejin e vogël “ në Kavallë, ku na pret Arqile Ballua, Pali Ballua, Vangjel Mania, Klement Çarka, Besnik Suli, Sotir Qorri, Ila Qorri, Vasil Qorri, Ladi Qorri, Jorgo Muko, Miço Lena, Lipe Ndreu që e ka bashkëshorten ngjelin nga Shofitajt dhe domosdo, duhet përmendur edhe nipi im, Filip Koço Minua i cili është kripa e lezetit. E shihni pra një komunitet i “madh” zhejot në Kavallë.
Në Kavallë të Greqisë, ne gjithçka e realizojmë zhejotshe dhe mblidhemi herë pas herë në veprimtari të bukura. Ne shquhemi për respektim të ligjeve vendase dhe për një qytetërim e civilizim të lartë duke demonstruar shpirtin tonë të madh. Dalja e gazetës “Zheji” do të na lidhë më ngushtësisht të gjithëve, por vetëkuptohet që të gjithë duhet të japim ndihmesën tonë të madhe”


Një njeri e profesionist human rrëfen pakëz për veten e tij

Çdo zhejot, por edhe lliariot, doshnicar, që shkon në vendlindje e ndien veten të sigurt se për ndihmë të parë shëndetësore dhe ndërhyrje të shpejtë është prezent e aktiv një profesionalist si dhe një çantë, që rri gjithmonë gati për të shtuar jetën. Edhe në moshë pensioni ai bën maksimumin. Zhej , Lliar, Doshnicë…. A nuk duhet të fokuesohen këta njerëz dhe të mos shikohen nga shteti me sy njerke, por fundja edhe të stimulohen?!…

Harillo Lena

E kush nuk e njeh të papërtuarin, njeriun e sakrificave të mëdha, njeriun profesional, Ndihmësmjekun aktiv, të kudondodhurin dhe të respektuarin Harillo Lena. Ai na pret në shtëpinë e tij karakteriske, ku është shquar si një emër i madh në prodhimin e mjaltit zhejot të traditës dhe të konkurrimit. E pyesim dhe e ka zor të flasë e të shpalosë atë veprimtari të madhe profesionale, ku mbizotëron humanizmi i një shpirti të gjerë, të pasur dhe të vënë në shërbesë të popullatës së Zagories. Ai fillon nga Qendra Shëndetësore Topovë dhe përfundon në fshatine tij Zhej. Tre dekada e gjysmë të jetës së tij. Emocionohet. Si pëlqen të flasë për veten. Por i gjejmë çelësin hapës dhe ai kthehet bukur në rrëfenjën e tij retrospektive: “Ne, kur dolëm në jetë, u angazhuam për shërbesë njerëzore, u angazhuam për disiplinim të dijeve dhe vënie në shërbesë të jetës njerëzore… Sa e sa fakte jetësore, sa e sa ndihma të para, në kushte të rënda dhe klimatike, sa e sa ndërhyrje në rol të mjekut, të cilat kërkonin rritje profesionale, por edhe këmbë të shpejta e vendime serioze… Shpëtime jetësh dhe një krenari jona e ligjshme…”.
Harillo Lena, ndez një cigar dhe troket një gotë… Sytë e tij të thellë mbartin një retrospektivë të pasur, mbartin një kryethënie humane se sytë ndriçohen dhe shprehin zemrën e mirë… “Nuk jam ulur ende për të shkruar gjithë këtë kujtesë profesionale, gjithë këta njerëz që më kanë nderuar, gjithë këta njerëz, që pavarësisht se isha në rol ndihmësmjeku, më thërrisnin “Doktor Harillua”. Mendoja se a e vleja një titullim të tillë. Nuk jam nostalgjik për mjekët e mëparshëm, por ishin shumë të zotë profesionalisht dhe terapia ndaj të sëmurëve vinte si rrjedhojë e një analize të hollësishme dhe konsultimi…” Dhe sjell në ndërmend emra të mëdhenj si Vasil Jorgji, Koço Andoni, Filip Kote, Tahir Bitri i shquar si mjek terapist. Përmend edhe mjekun Dhimo Shitunin, me të cilin ka pasur relaltë të gjalla. Pastaj bashkëpunimin me ndihmësmjekët Ilia Taçi nga Lliari, Piro Kllapin e tjerë. Ndalet te Mitro Vllahu, të cilit i drejtohet: “Të lumtë, që po jep edhe një shkëndijë tjetër mediake… Ne të fushës së Mjekësisë ishte e thëna të jemi në radhët e para të përpjekjes… Por ai nuk mund të harrojë pa përmendur në këtë rast edhe bashkëshorten e vet, Sofinë, për ndihmën e kontributin e dhënë në lehtësimin e profesionit të tij. Sofi Lena (Bita) është një grua e qeshur, duarartë, një zonjë e vërtetë, e cila është shëmbëlltyrë e personalitetit të gruas inteligjente zagorite me sy të ndriçuar në një perspektivë të qartë.
Ikim nga shtëpia mikpritëse e Harrillo Lenës, për të vijuar rrëfenjën e tij të bukur, interesante, të mençur dhe jetëdhënëse. Një shtrëngim duarsh, një urim zemre në një lumnaj ë drite njerëzore prodhuar nga zemra tipike zhejote. Sofia nuk harron të na porositë për t’i shpurë të falat dhe për t’i rikujtur premtimin për të ardhur në Zhej , motrës së saj Julisë (Garo)… “Malli të zë, thonë dhe ka të drejtë të të zërë”… Ne përshëndetemi dhe i themi se porosinë do ta zbatojmë…
Qeshim me plot buzën në këtë sinqeritet madhor.

Shkurt
“Ne jemi të “akomoduar” në Janinë dhe jemi shumë të lidhur njëri me tjetrin. Takohemi, bisedopjmë, çmallohemi, ndihmojmë . Në Janinë është me familje:Akile Kllapi, Arqile Menkshi, Jorgo Meçi, unë,… na thotë Filip V. Menkshi dhe pastaj vazhdon: “Jeta në komunitetin zhejot na jep forcë… Jemi në Janinë, por mendjen e kemi këtu në Zhej… Duam të vimë herë pas herë, të shikojmë njerëzit dhe të çmallemi. Madje Arqile Menkshi është shuëm nostalgjik dhe i kujdeshsmë. Do të fiksojë gjithçka këtu në Zhej , kur vjen dhe pastaj e shikojmë të gjithë… Çdo gjë e Zhejit na rrëmben… Me Zhejin kemi lidhur vitet e jetës sonë. Si thonë kot verndlindje, atje ku të ka rënë koka…”.

*
Pilo Qendrua ka qenë kaq vjet i punësuar në KESH, në Tiranë dhe një nga privilegjet e tij është se ai banon në një pallat me Kryeministrin aktual. “S’kemi ndonjë privilegj të madh,- thotë ai -, por të paktën ujë dhe drita kemi. Edhe regjimi i ruajtjes së pallatit tonë është i madh…”.
Ai ka dy muaj që ka ardhur në Zhej dhe nuk ndahet dot prej tij…
“Këto ditë janë të fundit për këtë vit… Unë gjithmonë kur iki , mendoj se kur do të kthehem…Është dashuria e madhe, që më sjell në vendlindje, njerëzit që banojnë këtu, por edhe lidhja e madhe, që kam me fëmijët e vëllait Thomain, dhe dy mbesat:”

Fjala e lirë

Pak fjalë për doktorin
nga Melpomeni Shaka
Në fakt Gjirokastra ka pasur mjekë shumë të mirë dhe vazhdon të ketë. Njëri nga këta është dhe mjeku…… Para disa muajsh më shpuri fati te doktori. Kur unë shkova tek ai për t’u vizituar, të them të drejtën m’u duk pak i ashpër ose si ta shpreh më ndryshe “tip i rëndë” Por doli e kundërta. Ishte një person shumë i mirë nga shpirti. Në profesionin e tij ose në detyrë ishte pak nervoz. Doktor Dhimitri tek unë do të kryente një operacion. Ai më foli pak rreptë, pse unë isha vonuar shumë dhe s’kisha shkuar më parë. Kishte shumë të drejtë, por ne të tilla i kemi kushtet dhe e lëmë veten pas dore. Kaloi një ditë, dy, pesë deri në një muaj. Më në fund më shtroi. Operacionin e kreu me sukses. I jam shumë mirënjohëse. Më qëndronte shumë afër. Ai kujdesej shumë si për mua ashtu dhe për të gjithë pacientet e shtrura. Përshtypje më bëri personeli i Spitalit, që punonte aty që nga mamitë, infermieret e deri te sanitaret. Ato janë shumë të mira që të gjitha. Aman më i miri, sipas meje është doktori që u kërkonte llogari. Kur vinte ndonjë e sëmurë rëndë doktori bënte të pamundurën deri sa ta shëronte dhe, vetëm atëherë, ai qetësohej dhe ndiente një kënaqësi në veten e tij. Pra i tillë është doktor Dhimitër Çuçi. Prandaj unë atë e uroj: “Suksese dhe sa më shumë suksese, doktor Dhimitri!”
Zhej, 22.09.2007


Veprimtari të Lidhjes së Shkrimtarëve, poetëve dhe Artistëve « PEGASI »

Këto ditë ishte në Zhej shkrimtari dhe poeti Kristaq F. Shabani, Anëtar Nderi dhe Anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Ndërkombëtarë me qendër në Ohajo të SHBA si dhe Anëtar i Poetëve bashkohorë të Globit, njëkohësisht Kryetar i Lidhjes së Krijuesve « PEGASI » ALBANIA, me qendër në Gjirokastër. Ai mori takim me shumë zhejotë , të cilët janë lexues pasionantë të librit , të shquar , njerëz të analizës dhe të dhënies të mendimeve të gjalla për ecurinë letrare. Zoti Kristaq vlerësoi plejadën e njerëzve të kontributit të dalë nga komuniteti zhejot gjatë gjithë kohëve dhe veçoi dyshen Garo, po kështu kontributin e familjes Ballo, e cila e ka lartësuar emrin e Zhejit me vendosjen e mbiemrit Zheji.
« Shkrimtari, studiuesi Gjergj Zheji, përkthyesi i talentuar, studiuesi, hulumtuesi Petro Zheji, shkrimtari, publicisti, analisti Artur Zheji dhe spikerja idhullore e gjithë shqiptarëve Vera Zheji, një verë e vërtetë bukurore shqiptare, janë kulme apo maja të arritjes së mendimit në lëmin kombëtar. Me ata, jo vetëm ju zhejotët duhet të krenoheni, por krenimin ta mbajnë të gjithë së toku, e gjithë krahina inteligjente. Këto maja ne duhet t’i nderojmë, sa s’është vonë, duke filluar që nga Këshilli i Komunës Zagorisë, i cili njerëzit e kontributit të madh duhet të fillojë t ‘i nderojë dhe t’i vëjë në Altarin e Nderit ». Shkrimtari dëgjoi me vëmendje dhe mori mendime e vlerësime për disa nga librat e tij « Perla, profil i biskuar (ZAGORIA) », ‘Pulsi i Dhimbjes », « Kryefjala e Fatales » si dhe për veprën antologjike « Virtyti i Gënjyer » nga Anastas Çarka, Mitro Vllahu, Harrillo Lena, Kiço Llaka, Jorgo Q. Menkshi, Thoma Ballo, Marko Stefo, Ilia Taçi, Kristostom Llane,Arian Çarka, Foto Mekshi e të tjerë. Po kështu shkrimtari, në emër të krijuesve që përfaqëson, mori pjesë në ceremoninë përkujtimore të njeriut të ndriçimit », siç e motivoi ai elektriçistin e talentuar dhe krijuesin Koço Mino, i cili është ndarë nga jeta para dy vjetësh. Po kështu ai dha porosi që njerëzit që krijojnë t’i zbulojnë krijimete tyre dhe t’i reklamojnë. Madje për krijimet e Koço Minos të bëhet një libërth, pasi ai e kishte që kur jetonte këtë obligim qytetërues.
Foto Menkshi, korrespodent i gazetës « ZHEJI »

Portrete inteligjente

Në aspektin jetësor shumë njerëz shquhen për aftësitë e tyre njerëzore si dhe për talentin profesional. Njëri prej syresh, që ka dhënë një kontribut të madh në disa fusha të Ekonomisë, është dhe Ing. Filip Konomi. Gazeta “Zhej” e fokuson në numrin e parë .

Një shkurtesë biografike

Lindi në fshatin me emër Zhej të krahinës së Zagories, Gjirokastër. Shkollimin shtatëvjeçar, sistemi i atëhershëm i studimit, e ndoqi në fshatin e lindjes. Mandej vijoi studimet e mesme në gjimnazin me emër “Asim Zeneli” Gjirokastër. Etja e Filip Konomit ishte vijimi i studimeve të larta, duke i vënë vetes si qëllim parësor arritjen në nivelin e një kuadri përkushtues. Kështu filloi studimet në Universitetin Bujqësor Tiranë për inxhinier i përgjithshëm i pyjeve, të cilin e përfundoi në vitin 1968. Inxhinieri i ri qëndroi një vit në dispozicion të Ministrisë së Bujqësisë, ndërsa prej vitit 1969 deri në vitin 1980 u caktua në Ndërmarrjen Pyjore Tepelenë si kryeinxhinier i kësaj ndërmarrjeje. Puna plot pasion e përkushtim në specialitetin e vet e radhiti ing. Filipin në rangun e njerëzve, të cilët iu përkushtuan tërësisht profesionit. Me cmirën e tij të mirë iu përvesh me zell punës kërkimoro- shkencore. Kështu, ai gjatë kësaj periudhe punoi intesivisht në studime dhe projektime për pyllëzimet, përmirësim pyjesh, sistemime malore, ndërtime ujëmbledhësash e tjerë. Si dhe punoi me profesionalizëm në organizim dhe drejtim për studimin e mbarështrimit të pyjeve të bredhit në Byronë e projektimeve Pyjore Tiranë (në vitin 1970-1971). Pas një pune intesive dhe afërsisht rreth 12 vjet në Tepelenë , në vitin 1981 transferohet në Gjirokastër, pranë ish Ndërmarrjes së Grumbullimit. Edhe në këtë ndërmarrje vijon përkushtimin e tij për të studimet. Kryen studimin mbi gjendjen përhapjen dhe mundësinë e grumbullimit të bimëve medicinale e tanifere në rrethin e Gjirokastrës për rritjen e eksportit.
Në vitin 1986 -1987 caktohet K/Inxhinier në ish Ndërmarrjen e Përpunimit të Drurit Gjirokastër dhe që nga viti 1987-1992 Drejtor i kësaj ndërmarrjeje, duke punuar me përkushtim për futjen e teknologjisë së re në prodhimin e mobiljeve duke rritur prodhimin dhe asortimentet e tjera.
Nga viti 1992 -1993 caktohet Drejtor i shërbimit pyjor Gjirokastrës. Nga viti 1993 deri në vitin 1999 e sot është në detyrën Shef i Policisë së shërbimit Pyjor Gjirokastër.
* * *
Në se bën një analizë të kësaj veprimtarie vëren se Ing. Filipi e meriton pjesëmarrjen në këtë rubrikë të “Intelektit 2001…”, pasi ai ka qenë një nga impulsuesit dhe promotor i lëvizjes studimore në profesionin e tij. Inteligjencën dhe lartësinë e tij profesionale e ka vënë në shërbesë të vendit, duke kryer studime që marrin vlera kombëtare. Fokusimi i këtyre kuadrove është i nevojshëm për kujtesë të brezave dhe për evidentim të vlerave. Një nga veçanësitë e tij karakteristike është pjesëmarrja aktive në të gjithë ecurinë e jetës së Shoqërisë Civile në Gjirokastër, duke dhënë kontributin e tij intelektual në të gjitha lëvizjet e ndërmarra. Ai e do vendlindjen e tij dhe ka nostalgji për Zhejin dhe Zagorien dhe në këtë kuadër interesi i tij ka qenë i përhershëm për rritje.


Nderime respekt për të ikurit nga jeta,
një traditë e bukur që përcillet

Ditën e diel, më datën 23. 09.2007, shumë zagoritë, kryesisht nga fshatrat Zhej, Lliar dhe Doshnicë si dhe zagoritë të ardhur nga Gjirokastra, Tirana, Vlora, Saranda , Janina, Kavalla, morën pjesë në përvjetorin e dytë të ndarjes nga jeta të zhejotit Koço Mino. Me këtë rast në kishën e Zhejit u bë një ceremoni kishtare. Mandej të gjithë pjesëmarrësit nderuan me tufa me lule Koço Minon si dhe u vendosën lule e u ndezën qirinj në të gjithë vendet e prehjes të zhejotëve, në varrezat e fshatit Zhej. Pas kësaj në ora 12.00, në shtëpinë e Koço Minos, u shtrua dreka përkujtimore. Në emër të familjes Mino falënderoi pjesëmarrësit në ceremoninë përkujtimore, djali i Koços, Filip Mino. Gjatë drekës u përmendën vlerat e të ndjerit dhe puna e tij pasionante për ecurine vendlindjes.

Zhejit
Ti je perlë që mbyll vargun në luginë,
je si dritë që e ndriçon Zagorinë.
Jano Ballo

Homazh i madh
Nderim dhe respekt për të gjithë ata, që janë larguar nga jeta në shekullin e fundit, të cilët u përpoqën dhe kontribuan për vendlindjen e tyre dhe bënë emër. Të gjithë ata dhe ato luftuan dhe u përpoqën, lanë emrin e tyre në kujtesë të brezave, ndaj sot ne homazhijmë dhe ndezim qiri në shenjë kujtimi dhe nderimi në Kishën e Shën Kollit Zhej.
Reklama
Doni të siguroni një dhuratë të bukur që të të emocionojë dhe të realizojë qëllimit tuaj të dhurimit?Atëherë drejtohuni te dyqani, i cili është ngritur posaçërisht për të realizuar një procedurë të tillë nga Sokrat Konomi te lagjja “18 Shtatori“, bulevardi kryesor, kur shkon për në lagjen “Granicë“.
Frekuentoni Bar- Bufe "FERUNI"
Në këtë lokal do të gjeni një mjedis të këndshëm, modern, për të shijuar pijet që ju dëshironi si dhe do te gjeni gjithashtu një shërbim tejësisht të kulturuar. Eshte i pajisur me DIGIT ALB, programi SAT+ për të ndjekur Kampionatin Botëror i futbollit. Vend më të bukur për të ndjekur kampionatin se ky ambient nuk ka. Pronari i lokalit eshte zhejoti Kristaq M. Vllahu.
Lokali ndodhet përballë stadiumit "Gjirokastra", në rrugën që shkon për në Universitetin "Eqrem Çabej".
* *
Në Pazarin e Vjetër të Gjirokastrës, në Bar - Bufe Restorant "Festivali", me pronar Niko Ballon do të të gjeni një menu të pasur dhe me asortimente të traditës zagorite. Shpejtoni të kontaktoni dhe do te mbeteni tejësisht të kënaqur.
Mund te komunikoni me pronarin e lokalit ne numrin e telefonit Mobil.....................
* * *
Në lagjen “18 shtatori” pranë Kopshtit “Soros” ndodhet Bar - Bufe “Garo” me pronarë Thoma dhe Julia Garo. N ëkëtë lokal do të gjeni përveç një shërbim të traditës zagorite edhe pije, raki Mani” e prodhuar në Zhej, e cila është mjaft kurative.

Sponsorë të numrit 1
Filip K. Mino, sponsori kryesor, i cili është i lidhur shumë me vendlindjen e tij Zhejin . « Edhe në Kavallë , ku jetoj dhe punoj, mendjen e kam te fshati im, Zheji, jo vetëm se kam një pjesë të familjes atje, por e ndiej shpirtërisht lidhjen e madhe organike, që më trondit shpirtërisht. E kam obligim që të ndihmoj sadopak në ecurinë e fshatit tim. Dalja e një gazete periodike është një ogur i madh për të gjithë ne, pasi Zheji sot është « i coptuar » në drejtim të vendodhjeve të reja, për shkak të emigrimit. Në Kavallë, ku unë jetoj, është një ciopëz Zheji, ku përcillet tradita, zakonet , doket ; ka lidhje të ngushtë midis nesh. Kjo na mban gjallë ».
Akile Kllapi është nje personazh tipik, zagorit, dashamirës, i cili në shpirtin e tij mbart pasionin për bukurinë dhe për të mbajtur në këmbë “vendlindjen“. Pavarësisht se është në Janinë, duke punuar si emigrant, ai bashkë me bashkëshorten e tij nuk i “ndahen“ kurrë fshatit, duke e bërë shtëpinë e xha Milos të bukur dhe me parametra bashkëkohore. Unë do ta mbaj, do ta zbukuroj shtëpinë e fshatit, do ta bëj lule bashkë me bashkëshorten time,
Foto Menkshi, i kudondodhur, duarartë dhe njeri që i bën hatëret, jep kontribut në ceremonitë që zhvillohen duke përcjellur dashamirësinë dhe intelektin e të parëve të tij.
Foto Qendro, pasionant, kërkon që fshati Zhej të mbijetojë, të bëhet më i bukur, të ketë zërin e tij dhe të përcjellë këtë zë të bukur gjithkund.
Vasil Konomi, me makinën e tij nuk e harron Zhejin dhe Çajupin... Ai përkujdeset për shtëpinë e tij në Zhej, gjithashtu jep një shërbesë edhe transportimi udhëtarësh zhejotë në fshat.
Sotir Menkshi, njeriu i këngës, interpretimit të lartë artistik kërkon që të rinjtë të merren me traditën, të fillojë përsëri ligjërimi i këngës zagorite, të ndihet kudo kjo këngë dhe të thuren vargje të bukur për Zhejin.

Drejtor dhe botues i gazetes: Kristaq F. Shabani 0692553056
Zëvendësdrejtor: Qirjako Menkshi, Trifon Carka
Kryeredaktor: Dr. Mitro Vllahu Gjirokastër Mobil
Zëvendeskryeredaktore: Eftimi Mila, (Durrës), Anastas Bita (Vlorë)
Për informacionin: Jorgo Q. Meksi (Athinë), Jano Lena, Qirjako Zogo(Gjirokaster), Vladimir Kllapi (Fier), Kiço Llaka( Sarandë), Llukan Garo (Tirane), Filip Meksi (Angli). Sofi K. Meksi (Krujë), Ksenofon Bita (Vlorë)

Keshilli botues i gazetes: Gjergj Zheji (Kryetar Nderi i Këshillit botues), Anastas Çarka, Vera Zheji, Arben Meksi, Filip Konomi, Klement Konomi, Irena Garo, Liri Kllapi, Andon Bita, Trifon Çarka, Arjan Vllahu.
Redaksia e gazetës: Lagjja "18 shtatori", Kristaq Vllahu, afër Farmacive qendrore Gjirokastër, rruga që shkon për te busti i Andon Zako Cajupit.